ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Το Εφετείο Αθηνών είναι το μεγαλύτερο Ποινικό – Πολιτικό Δικαστήριο σε δεύτερο βαθμό της χώρας μας αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι το 2004 ο αριθμός των Δικαστικών αποφάσεων που εκδόθηκαν για Πολιτικές και Ποινικές υποθέσεις έφθασε τις 27.721 αποφάσεις, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Ανατρέχοντας στην ιστορία μας διαβάζουμε ότι ο Δράκων θεωρείται ο πρώτος νομοθέτης της Αθήνας , αν και οι έξι άρχοντες οι επονομαζόμενοι θεσμοθέτες , νομοθετούσαν άγραφους νόμους από το 683 π.χ. .

Στην αρχή του 6ου αιώνα ( 624 π.χ. ) οι Αθηναίοι ανέθεσαν στον Δράκοντα να νομοθετήσει γραπτούς νόμους. Ο Δράκων δεν άλλαξε το πολιτικό σύστημα . Οι νόμοι του γράφτηκαν πάνω σε μαρμάρινες πλάκες ( 621 π .χ ),που ονομάζονταν θεσμοί και τοποθετήθηκαν στην αγορά.

Ο Δράκων έκανε διαχωρισμό μεταξύ του εκ προμελέτης φόνου και του εξ αμελείας. Άφησε στην δικαιοδοσία του Αρείου Πάγου την δίκη του εκ προμελέτης φόνου και διόρισε 51 δικαστές ( εφέτες ) οι οποίοι δίκαζαν τους εξ αμελείας φόνους. Επειδή οι νόμοι ήταν αυστηροί, ο κόσμος έλεγε ότι γράφτηκαν με αίμα. Σήμερα η λέξη “Δρακόντειος” σημαίνει μεγάλη αυστηρότητα.

Ερχόμαστε τώρα στην Δ! Εθνική Συνέλευση που έγινε στο Άργος τον Ιούλιο του 1828 . Είναι η εποχή που κυβερνήτης της Ελλάδος ήταν ο Καποδίστριας.

Ο κυβερνήτης που με θυσία της ζωής του (δολοφονήθηκε όπως είναι γνωστό από τους Μαυρομιχαλέους ) προσπάθησε να βάλει σε τάξη την αναρχία που επικρατούσε στο δύσμοιρο τόπο μας μετά την επανάσταση του 1821. Από τα σπουδαιότερα ψηφίσματα της συνέλευσης αυτής είναι ο Οργανισμός των Δικαστηρίων. Με τον Οργανισμό αυτό συστήθηκαν τα εξής είδη δικαστηρίων .

• Τα Ειρηνοδικεία . Το έργο του Ειρηνοδίκη εκτελούσαν τότε οι δημογέροντες.
• Τα Πρωτόκλητα δικαστήρια. Δηλαδή τα σημερινά Πρωτοδικεία. Αυτά τα αποτελούσαν ένας Πρόεδρος και δύο συνδικαστές που διορίζονταν από την κυβέρνηση από έναν κατάλογο που τον συνέτασσε η επαρχιακή Δημογεροντία. Σε κάθε Πρωτόκλητο Δικαστήριο ήταν και δύο Πάρεδροι ως αναπληρωτές.
• Το Εμποροδικείον που είχε έδρα το νησί Σύρο ( λόγω της μεγάλης Εμπορικής κίνησης του νησιού) και δίκαζε μόνο εμπορικές υποθέσεις. Στις άλλες πόλεις τις Ελλάδος τις υποθέσεις αυτές τις δίκαζαν τα Πρωτόκλητα δικαστήρια.
• Ανέκκλητον κριτήριον δηλαδή το σημερινό Εφετείο, με έναν πρόεδρο και επτά κριτές που διόριζε η κυβέρνηση .

Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο άρθρο 38 του Οργανισμού αυτού προβλεπόταν ότι τα δικαστήρια ακολουθούν για τις πολιτικές υποθέσεις τους νόμους των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων για δε τις εμπορικές υποθέσεις το Γαλλικό ( Ναπολεόντειο) εμπορικό Κώδικα.

Για τα ποινικά όριζε, ότι μέχρι να εκδοθεί ο Ποινικός Κώδικας τα Δικαστήρια θα κρίνουν σύμφωνα με το “ Aπάνθισμα των εγκληματικών ” και με επιείκεια.

Μετά το θάνατο του Καποδίστρια που συνέβη στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, σε όλο το κράτος υπήρχε μια χαώδης κατάσταση για την αντιμετώπιση της οποίας η Γερουσία αποφάσισε να δώσει την εξουσία της διακυβέρνησης της χώρας σε τριμελή διοικητική Επιτροπή που απαρτίζονταν από τον Κολοκοτρώνη ,τον Κωλέττη και τον αδελφό του Καποδίστρια ,τον Αυγουστίνο.

Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε, ότι οι δικαστές αυτοί των παραπάνω Δικαστηρίων δεν είχαν καμία κατάρτιση, φυσικό λοιπόν ήταν, να μην μπορέσουν να εκτελέσουν, τα δικαστήρια αυτά τον προορισμό τους, Γι’ αυτό και καταργήθηκαν, Γιατί σημειώθηκαν αυθαιρεσίες , εκτροπές και καταχρήσεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται ότι ένα από τα δικαστήρια, αθώωσε 140 πειρατές, οι οποίοι σημειωτέων είχαν συλληφθεί επ’ αυτοφώρω και είχαν ομολογήσει το έγκλημά τους.

Οι παρεκτροπές της Δικαιοσύνης δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα της ακαταλληλότητας των Δικαστών κατά την περίοδο αυτή, δεν έλειψαν δυστυχώς και αυθαιρεσίες και παρεμβάσεις. Η πιο χαρακτηριστική από αυτή την παρέμβαση είναι η ιστορική δίκη του Κολοκοτρώνη όπου όμως σε αυτή τη δίκη δόθηκε η ευκαιρία να διαπιστωθεί και να εξαρθεί η Αδέκαστη Ελληνική Δικαστική Συνείδηση και το υπέροχο ψυχικό μεγαλείο δύο δικαστών, που μετείχαν στη δίκη αυτή. Του Πολυζωίδη – Πρόεδρος του Προσωρινού Δικαστηρίου Ναυπλίου και μετά Αρεοπαγίτης – και του Τερτσέτη που όταν είδαν ότι είχε προαποφασισθεί η καταδίκη του Κολοκοτρώνη σε θάνατο θέλησαν να ματαιώσουν την άδικη και ατιμωτική αυτή απόφαση και αρνήθηκαν να επανέλθουν στις έδρες τους για την απαγγελία της απόφασης. Και χρειάστηκε να πάνε με τη βία και με την απειλή των όπλων.

Ευτυχώς όμως η απόφαση δεν εκτελέστηκε, γιατί ο βασιλιάς Οθων, έδωσε χάρη στον Κολοκοτρώνη με την ευκαιρία της ενηλικίωσης του και την ανάληψη της Βασιλικής εξουσίας το Μάιο του 1835 .

Τον Απρίλιο του 1834 τέθηκε σε ισχύ ο νέος Ποινικός Κώδικας του Μαουερ –που όπως λέγεται όταν άρχισε να γράφει τη νέα νομοθεσία, επειδή δεν υπήρχε ακόμη μελάνι στην Ελλάδα έγραφε με μολύβι και είχε σαν βάση τους αντίστοιχους κώδικες της Βαυαρικής νομοθεσίας και τις φιλελεύθερες ιδέες τις Γαλλικής επανάστασης τις οποίες μεταφύτευσε στην Ελλάδα από τον Ναπολεόντειο Κώδικα – ο οποίος δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως στο Γερμανικό κείμενο και σε Ελληνική μετάφραση.

Τον ίδιο χρόνο δημοσιεύθηκε και ο νέος Οργανισμός των Δικαστηρίων και Συμβολαιογραφείων και οι Κώδικες Ποινικής και Πολιτικής Δικονομίας .Με τον Οργανισμό των Δικαστηρίων συστήθηκε σε κάθε νομό και ένα Πρωτοδικείο. Επίσης στη Σύρο , στην Πάτρα και στο Ναύπλιο συστήθηκαν τρία Εμποροδικεία τα οποία αργότερα καταργήθηκαν και έγιναν αρμόδια τα Πρωτοδικεία για τις εμπορικές υποθέσεις.

Έγιναν επίσης δύο Εφετεία. Ένα στην Αθήνα & ένα στη Τρίπολη που μετατέθηκε κατόπιν στο Ναύπλιο.

Τέλος, ιδρύθηκε και το Ανώτατο Δικαστήριο του Αρείου Πάγου. Επίσης, ετέθη σε εφαρμογή και ο θεσμός των ορκωτών δικαστών ( Ενόρκων ) δηλ. τα Κακουργιοδικεία, τα οποία συστήθηκαν ανά ένα σε κάθε περιφέρεια των δύο Εφετείων με νόμο, που έγινε το 1848 και τους καταλόγους των ενόρκων τους έκαναν οι δήμαρχοι .

Την περίοδο της Αντιβασιλείας πριν δηλαδή ενηλικιωθεί ο Οθων, έγινε ο Νόμος για το Ελεγκτικό Συνέδριο και άρχισε επίσης να αναγνωρίζεται ως θεσμός της Πολιτείας, το Δικηγορικό λειτούργημα που είχε περιληφθεί στις διατάξεις του Οργανισμού των Δικαστηρίων και της Πολιτικής Δικονομίας. Επειδή όμως τότε δεν υπήρχε ακόμα το Πανεπιστήμιο και φυσικά ούτε νομική Σχολή – μια και άρχισε να λειτουργεί το πρώτο Πανεπιστήμιο το 1837- μπορούσε να διορισθεί οποιοσδήποτε σαν δικηγόρος, αφού είχε περάσει το 25ο έτος της ηλικίας του, είχε εργαστεί σε δικαστήριο για ένα χρόνο και περνούσε και τις εξετάσεις στον Άρειο Πάγο.

Ερχόμενοι στο σήμερα, έχουμε 15 ποινικά-πολιτικά Εφετεία σε όλη τη χώρα.